Kontrakty futures

Kontrakty terminowe futures są obok opcji jednym z najbardziej popularnych instrumentów pochodnych wprowadzanymi do obrotu przez giełdę. Są on rodzajem transakcji finansowej – umową o zakup lub sprzedaż w przyszłości określonej ilości „towaru” po z góry ustalonej cenie. W kontrakty te inwestuje wiele poważnych instytucji, takich jak Narodowy Bank Polski. Ale są dość ryzykowne, dlatego nie poleca się ich początkującym graczom.

Obecnie większość tego typu transakcji zawierana jest za pośrednictwem platform transakcyjnych. Jedną z takich platform jest Saxo. Wolumen transakcji, jakie są dokonywane na rynku pozagiełdowym, jest dużo wyższy, niż na rynku regulowanym (na Giełdzie Papierów Wartościowych). Prawdopodobnie wynika to z tego, że na GPW nie mamy aż takiego wachlarza instrumentów pochodnych do wyboru. Mamy też o wiele więcej ograniczeń.

Klasyczna definicja

Dla niewtajemniczonych warto przytoczyć klasyczną definicję kontraktu terminowego futures. Według niej jest to rodzaj umowy, w której inwestor zobowiązuje się sprzedać (lub też kupić, w zależności od przyjętej pozycji) określony instrument bazowy za ściśle określoną cenę w ściśle określonym terminie. Zysk inwestora zależy więc od tego, czy trafnie przewidział, jaka będzie wartość danego instrumentu bazowego (np. akcje, obligacje, nieruchomości, ceny surowców itp.) w przyszłości. Po upływie terminu określonego w umowie musi dojść do pełnego rozliczenia pomiędzy stronami.

Trzy grupy

Kontrakty terminowe dzielą się na trzy zasadnicze grupy:

• kontrakty typu futures – notowane na giełdzie, standaryzowane, przy których wymagany jest depozyt zabezpieczający, a rozliczanie transakcji ma miejsce codziennie;
• kontrakty typu forward – którymi obraca się poza giełdą (tzw. tailor-made, zawierany bezpośrednio między kontrahentami), niestandaryzowany, przy którym nie jest wymagany depozyt zabezpieczający (co oznacza również wyższe ryzyko inwestycyjne), a rozliczenie transakcji dokonuje się w momencie dostawy;
• kontrakty typu FRA (forward rate agreement) – są odmianą kontraktów typu forward. Zabezpieczają strony transakcji przed niekorzystnymi ruchami stóp procentowych, ponieważ jej wysokość jest z góry ustalona.

Gdy przystępujemy do transakcji z zamiarem sprzedaży kontraktu terminowego, zajmujemy tzw. pozycję krótką. Gdy z kolei zobowiązujemy się do zakupu kontraktu, zajmujemy tzw. pozycję długą.

Co to jest dźwignia finansowa? 

Podstawowym mechanizmem przy zawieraniu kontraktów futures jest dźwignia finansowa. Zawierając je nie musimy posiadać na rachunku środków pieniężnych lub instrumentu bazowego. Uzgadniamy cenę, po jakiej w przyszłości nastąpi rozliczenie.  Dźwignia finansowa powala zatem niewielkim nakładem uzyskać duże rezultaty, pozwala zwielokrotnić nasze wyniki inwestycyjne.

Trzeba jednak liczyć się z tym, że mechanizm ten działa w obie strony. Jeżeli odnotujemy stratę, będzie ona o wiele bardziej dotkliwa, niż gdybyśmy odnotowali stratę bezpośrednio na akcjach. Inwestowanie w kontrakty terminowe to potencjalnie większe zyski, ale także bardzo duże ryzyko.

Depozyty wstępne i właściwe

By zminimalizować ryzyko niewypłacalności obu stron zawierających kontrakt, wprowadzono zabezpieczenia pod postacią depozytów. Wyróżniamy depozyty wstępne i właściwe. Ten pierwszy musi wnieść każdy inwestor przed przystąpieniem do składania zleceń. Są to pieniądze zablokowane na rachunku inwestora. Wielkość tych depozytów ustala dom maklerski. Natomiast depozyt właściwy ustalany jest przez izbę rozliczeń Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. Stanowi on minimalną wartość środków, które inwestor jest zobowiązany trzymać na swoim rachunku maklerskim. Podobnie jak w przypadku depozytu wstępnego, depozyt właściwy stanowi określony procent wartości kontraktu.